Feitelijk of wettelijk samenwonen – Welk is voor jou het best?

Twijfel je tussen feitelijk of wettelijk samenwonen of heb je gewoon geen idee wat het zelfs betekent? Dan is dit artikel iets voor jou!

Om te beginnen: feitelijk of wettelijk samenwonen heeft voornamelijk fiscale gevolgen, maar je kan zelf kiezen welk stelsel je wilt hanteren. ‘Samenwonen’ wil ook niet per se zeggen dat je een relatie hebt met de perso(o)n(en) waarmee je samenwoont. Denk maar aan een familielid dat bij jou inwoont, op kot of co-housing met vrienden.

Om beter te begrijpen wanneer welk stelsel het meest aangewezen is, gebruiken we 3 scenario’s:

1. Je hebt geen vaste relatie, zit op kot of doet aan co-housing

Je hebt geen vaste (of een prille) relatie, zit op kot of doet aan co-housing met vrienden of een familielid? Dan ben je waarschijnlijk beter af als feitelijk samenwonend, dat is namelijk de meest eenvoudige vorm van samenwonen.

Als je feitelijk samenwoont met iemand, wil dat zeggen dat je eigenlijk samenleeft alsof je vreemden van elkaar bent. Je hebt -fiscaal gezien dan toch- geen rechten of plichten tegenover elkaar.

Doordat je situatie snel kan veranderen, lijkt feitelijk samenwonen dan ook het meest aangewezen in zulke situatie.

2. Je hebt al geruime tijd een relatie met iemand en woont samen

Als je al geruime tijd een vaste partner hebt, is de kans groot dat het stelsel van wettelijk samenwonen het best bij je past.

Als je op het gemeentehuis aangeeft wettelijk samen te wonen met iemand, sta je automatisch gelijkgesteld met mensen die gehuwd zijn. Dat brengt met zich mee dat je een gezamenlijke personenbelasting mag invullen (pas vanaf het tweede jaar dat je officieel ‘wettelijk’ samenwoont), wat praktisch eenvoudig is.

Als wettelijk samenwonenden, heb je wel rechten- en plichten tegenover elkaar. Zo ben je bijvoorbeeld mede aansprakelijk voor elkaars schulden. Het biedt wel een zekere bescherming, doordat je niet zomaar eenzijdig de gezinswoning waar jullie wonen kan verkopen.

Belangrijk: het is niet omdat je een gezamenlijke belastingbrief invult, dat je ook gezamenlijk (de lonen bij elkaar opgeteld) belast wordt! De berekening van de belastingen gebeurt per partner (apart dus), pas daarna worden de bedragen van beiden samengeteld en in de gemeenschappelijke aanslag opgenomen.

3. Je bent getrouwd, hebt kinderen en woont samen met je partner

Als getrouwd koppel ben je de facto gelijkgesteld met wettelijk samenwonenden, net zoals in scenario #2. Mogelijks is er ook nog sprake van een huwelijkscontract. Dat bepaalt onder meer de verdeling van het gemeenschappelijk en eigen vermogen van elke partner.

In bepaalde gevallen kan je genieten van een belastingvoordeel, bijvoorbeeld als een van beide partners te weinig verdient of als er kinderen in het spel zijn. In dat geval kan je kiezen welke partner welk kind ten laste neemt. Een kind ten laste hebben levert je namelijk een belastingvoordeel op.

In het onfortuinlijke geval dat één van beide partners overlijdt, kan je aanspraak maken op (een deel) van de erfenis van de overleden partner, zelfs als je niet gehuwd bent. Dat is natuurlijk een groot voordeel ten opzichte van feitelijk samenwonenden, die, zoals gezegd, in principe vreemden van elkaar zijn.

Samengevat

Of je ervoor kiest om feitelijk of wettelijk samen te wonen, heeft alles te maken met jouw huidige situatie.

Als je relatiestatus en/of je woonplaats vatbaar is voor verandering, kan je ervan uitgaan dat feitelijk samenwonen, het eenvoudigste stelsel van de twee, het meest aangewezen is.

Heb je daarentegen al geruime tijd een vaste partner, dan is het stelsel van wettelijk samenwonen in de meeste gevallen om praktische en fiscale redenen aangewezen.